સારા ઉત્પાદન માટે પાયાની જરૂરિયાત છે જમીનની ચકાસણી- જાણો કેવી રીતે કરાવશો?

ખેતીમાં વધુ ઉત્પાદન તેમજ સારી આવક મેળવવા માટે અમુક પાયાની જરૂરીયાત રહેલી હોય છે. તો આવો જાણીએ આ પાયાની જરૂરિયાત વિશે…

જમીનની ચકાસણીની જરૂરિયાત શા માટે ?
જમીનનું પૃથ્થકરણ કરાવવાથી નીચે મુજબ ની જાણકારી તેમજ માર્ગદર્શન મેળવી શકાય છે. જમીનનો PH જમીનમાં ઘણા પોષક તત્વો ઘણી માત્રામાં રહેલા હોય છે. જે જમીનની ફળદ્રુપતાની કક્ષા જાણી શકાય છે. પાકને ખાતરો ની જરૂર નક્કી કરેલ કેટલા માત્રામાં આપવિ જાણી શકાય છે.

જમીન ક્યાં ખેતીના પાકોને માટે અનુકૂળ રહેલી છે એ જાણી શકાય છે, કે જમીન ખાલી તેમજ પાસ હોય તો એ જાણીને એને સુધારવાના ઉપાય પણ થઈ શકે છે. જમીનનું બંધારણ નિતારશક્તિ, ભેજ સંગ્રહશક્તિ જેવા જમીનના ભૌતિક ગુણધર્મો જાણી શકાય છે, કે ઓછા પાકમાં પાકનું ઉત્પાદન કારણ જાણી શકે છે.

જમીન ચકાસણીને કુલ 4 ભાગમાં વહેંચવામાં આવે છે…
જમીનનો નમૂનો લેવો

જમીનની રાસાયણિક પૃથક્કરણ કરવું

પૃથક્કરણ ના આધારે પોષક તત્વોની માત્રા નક્કી કરવી

જમીનમાં રહેલ પોષક તત્વો તેમજ અન્ય બાબતોની ચકાસણીને આધારે લેવાતા પાક માટે ખાતર ની ભલામણ કરવી

જમીનનો નમૂનો કેવી રીતે લઈશું ?
આપણે જાણીએ છીએ કે તમામ ક્ષેત્રો એક સરખાં સમતલ હોતા નથી એટલે કે દરેક ફળદ્રુપતાવાળા હોતા નથી પણ માટેનો નમૂનો યોગ્ય રીતે લેવામાં આવે છે. એ ઘણું જ મહત્વનું છે. જમીનનો નમૂનો લેવાની રીતનું રાસાયણિક પૃથક્કરણ કરતાં જરા પણ ઓછું મહત્વ નથી. કારણ કે સંપૂર્ણ ખેતરની જમીન સંબંધી કે સૂચના આપવામાં આવે છે, એ નમૂનાનાં પુસ્તકને આધારે આપવામાં આવે છે.

આથી જમીન માંથી લેવામાં આવેલ નમૂનો જે-તે જમીનનો સાચો પ્રતિનિધિત્વ ધરાવતો હોવો જોઈએ. પહેલા ખાતરનો વિસ્તાર, જમીનનું બંધારણ, રંગ, અગાઉ લીધેલ પાકો તેમજ ઉપયોગ કરેલ ખાતરને ધ્યાનમાં લઈને ખેતરને સમાનતાના ધોરણે જુદા-જુદા ખંડોમાં વિભાજિત કરીને તમામ ખંડમાંથી એક નમૂનો તૈયાર કરવો.

જમીનનો નમૂનો લેવા માટે જમીનની દૂર કર્યા સિવાય ઉપરથી ઘાસ કચરો વગેરે સાફ કરી લેવું તેમજ ‘V’ અંગ્રેજી આકારનો કુલ 15-20 સેમી ઊંડો ખાડો ખાડાની એક બાજુએ કુલ 2.5 સેમી જેટલી એકસરખી ઝડપે ઉપરથી નીચે સુધી એકત્ર કરવાં. આમ કુલ 8-10 સ્થળેથી નમૂના લઇને તમામ માટી એકત્ર કરીને સારી રીતે ભેળવી દેવી.

ત્યારપછી માટીની એક તરીકે કુલ 4 સરખા ભાગ પાડવા. એમાંથી સામેની બાજુ ઉપર પ્રમાણે માટી 1 કિલોગ્રામ રહે ત્યાં સુધી પુનરાવર્તન કરવું. આ રીતે તૈયાર કરવી જમીનનો નમૂનો કાપડ તેમજ પોલીસની મજબૂત કોથળીમાં ભરીને પ્રકરણ માટે મોકલવા માટે તૈયાર કરો. આ રીતે તમામ ખાંડ માટે જુદા-જુદા નમુનો તૈયાર કરવા.

નમૂનો કઈ જગ્યાએ ન લેવો ?
સામાન્ય રીતે કયા ખાતર આપે ખાતરનો ખાડો તેમજ રસ્તાની પાસે જમીનનો નમૂનો જમીનના નમૂનાની સાથે મોકલવાની જરૂરી માહિતી માહિતી પત્રકમાં કુલ 2 નકલમાં તૈયાર કરીને નકલ જમીનના નમૂનાની કોથળીમાં તેમજ બીજી નકલ પોસ્ટ દ્વારા મોકલવી જોઈએ અને નમુનાની કોથળી પર ખેડૂતનું નામ, ગામ, તાલુકો, સર્વે નંબર વગેરે જેવી જાણકારી લેવી.

પ્રકરણના પરિણામોની ઉપયોગીતા :
સામાન્ય રીતે જમીન ચકાસણી પ્રયોગશાળામાં જમીનમાં રાસાયણિક પૃથ્થકરણ કરવાથી જમીનનો PH રાજ્ય કક્ષાના ટકા સેન્દ્રીય કાર્બન મુખ્ય તેમજ તત્વના પ્રમાણે જાણકારી મળે છે. જમીન ચકાસણીના અહેવાલ પરથી જમીનમાં પોષક તત્વોનું માત્ર જાણી શકાય છે. જેને આધારે કે આ પોષક તત્વો આપવા પડશે તથા સુધારણા માટે કેવા પગલાં લેવા પડશે એની ભલામણ કરવામાં આવે છે.

આની ઉપરાંત ભલામણને આધારે ખાતરનો ઉપયોગ કરવાથી મહત્તમ ઉત્પાદન પણ મળી રહે છે તેમજ આર્થિક ફાયદો પણ થાય છે. જમીનનો PH કુલ 7 ની આસપાસ હોય એવી જમીન તમામ પાક માટે અનુકૂળ હોય છે. જ્યારે કુલ 6.5 થી નીચે તેમજ ગુણવત્તા ઉપર PHI જમીનમાં પોષક તત્ત્વોની સમતુલા જોવા મળે છે.

ગુજરાત રાજ્યમાં કુલ 8.5 વધારે છે એટલે કે ઘણી જગ્યાએ જોવા મળે છે. જે જમીનનો ભેજ ઊંડે જતા ખૂબ જ કઠણ મળે છે તેમજ ખેડ કરી શકતી નથી તથા પોષક તત્વોની માત્રા ઘટી જાય છે. આવી જમીનને પોચી તેમજ બનાવવા માટેનો ઉપયોગ કરવો ખૂબ જ જરૂરી છે. આવી જમીન પાણી અને ખાતર કમ્પોસ્ટ ખાતર તેમજ લીલા પડવાશ વડે પણ સુધારી શકાય છે.

જમીન સાથે એવો પણ 4% થી ઓછો હોય તો તમામ પ્રકારના પાક માટે અનુકૂળ છે પણ કુલ 4.6 દ્રાવ્ય હોય તો તેની સામે જુવાર, મકાઇ, ડાંગર, સૂર્યમુખીનાં પાક વાવી શકાય છે પણ 0.5% થી વધુ સારો હોય તો કપાસ, ડાંગર વગેરે પણ વાવી શકાય છે.

જમીનની ચકાસણી ક્યાં કરાવશો ?

જમીનની ચકાસણી પ્રયોગશાળા તમામ જિલ્લા મથકે રાજ્યની કૃષિ યુનિવર્સિટીની પ્રયોગશાળાઓ GSFC,  GNFC,  IFFCO વગેરે કંપની ની પ્રયોગશાળા.

સ્ક્રીનને ડાબી તરફ સ્વાઇપ કરીને બીજા આર્ટિકલ્સ પણ વાંચો…. <—<—

જો આપની પાસે પણ કોઈ રસપ્રદ માહિતી હોય અને જો તમે તે અન્યો સુધી પંહોચાડવા માંગતા હોય તો, તે માહિતી અમને અમારા ફેસબુક પેજ પર મોકલાવો.

અમારુ આ આર્ટીકલ વાચવા માટે તમારો ખુબ ખુબ આભાર,અમે આશા રાખીએ છીએ કે તમને અમારુ આ આર્ટીકલ ગમ્યું હશે આ આર્ટીકલ તમારા મિત્રો સાથે શેર કરો.

અમારી એન્ડ્રોઇડ એપ્લિકેશન ફ્રીમાં નીચે ક્લિક કરીને ડાઉનલોડ કરો.

https://play.google.com/store/apps/details?id=com.khedut.khedut_club

જીવન જરૂરિયાત તેમજ અન્ય મહત્વની માહિતી મેળવવા માટે આપણું સૌનુ ફેવરીટ Jay Kisan જય કિસાન ફેસુબક પેજ લાઇક કરો. આભાર…